Το παιδί μου αναφέρει ότι πονάει στο στήθος. Έχει πρόβλημα στην καρδιά του;

Ο πόνος στο στήθος του παιδιού ή ορθότερα το θωρακικό άλγος είναι συχνό σύμπτωμα στον παιδιατρικό πληθυσμό. Αποτελεί από τις πιο συχνές αιτίες επισκέψεων στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, περίπου 6 στις 1000 επισκέψεις. Προκαλεί έντονο άγχος τόσο στον ασθενή καθώς και στο γονεϊκό περιβάλλον. Και τούτο διότι είναι συνυφασμένο με το αντίστοιχο σύμπτωμα στους ενήλικες, όπου εκεί συνήθως  πάσχει η καρδιά  και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αιφνιδίου θανάτου. Παρόλα αυτά στον παιδιατρικό πληθυσμό με θωρακικό άλγος η ύπαρξη καρδιακής νόσου είναι σπάνια. Το ποσοστό κυμαίνεται από 0.6-1%.

Συνήθως η προέλευση του θωρακικού άλγους στα παιδιά και στους εφήβους είναι  ιδιοπαθής (δεν ανευρίσκεται αιτιολογία) σε ποσοστό 53%. Ακολουθεί ως πιθανή αιτία  το μυοσκελετικό σύστημα σε ποσοστό 29% λόγω  άλγους των πλευρών, των χόνδρων ή των μυών και το αναπνευστικό σύστημα σε ποσοστό 9% λόγω έντονου βήχα, βρογχόσπασμου, πνευμονίας κοκ.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε τα ψυχογενή αίτια θωρακικού πόνου ειδικά στην εφηβεία (1-9%), ενώ ακολουθούν το γαστρεντερικό σύστημα λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, οισοφαγίτιδας ή έλκους (7%), διάφορες άλλες παθήσεις όπως όγκοι του τοιχώματος ή του μεσοθωρακίου (4-11%) και τέλος το καρδιαγγειακό σύστημα  σε ποσοστό 1% λόγω παθήσεων των στεφανιαίων αγγείων, αρρυθμίας, φλεγμονώδους νόσου και δομικών παθήσεων. Η πιο συχνή αιτία καρδιακού θωρακικού άλγους στον παιδιατρικό πληθυσμό είναι η μυοκαρδίτιδα κι η περικαρδίτιδα.

Στην πλειοψηφία των ασθενών το ατομικό  μαζί με το οικογενειακό ιστορικό κι η λεπτομερής αξιολόγηση των συμπτωμάτων  μαζί με την κλινική εξέταση είναι επαρκή για να αποκλείσουν μια υποβόσκουσα σοβαρή πάθηση που μπορεί να είναι η αιτία του πόνου στο θώρακα καθώς και για να παραπέμψουν τον ασθενή στην κατάλληλη υποειδικότητα για περαιτέρω έλεγχο, εφόσον κριθεί αναγκαίο.

Πιο συγκεκριμένα, ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν στην αρχική εκτίμηση του συμπτώματος της θωρακαλγίας είναι αν υπήρξε κάποιος τραυματισμός ή έντονη αθλητική δραστηριότητα, ποια η διάρκεια του πόνου, σχετίζεται με λήψη τροφής ή άσκηση, είναι συνεχής ή διαλείπων, υπάρχει κάποια θέση του σώματος που τον επιδεινώνει ή τον ανακουφίζει, έχει λάβει κάποια φαρμακευτική αγωγή ήδη.

Εν συνεχεία κι όσον αφορά το ατομικό αναμνηστικό και το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς, η  ύπαρξη  προ υπάρχουσας καρδιακής νόσου, η νόσος Kawasaki,  η ύπαρξη  σοβαρής διαταραχής των λιπιδίων ή διαταραχών στην πήξη του αίματος στον ίδιο ή σε 1ου βαθμού συγγενείς,  το ιστορικό αιφνιδίων θανάτων σε νέα άτομα <35 ετών, η εμφάνιση στεφανιαίας νόσου σε νέους κάτω των 45 ετών,  τα νοσήματα του συνδετικού ιστού, τα κληρονομικά δομικά ή αρρυθμιογόνα σύνδρομα ή η χρήση κοκαΐνης ή αμφεταμινών,  είναι στοιχεία του ιστορικού του ασθενούς που αποτελούν κόκκινες σημαίες κι εγείρουν υπόνοια δυνητικά καρδιακής προέλευσης του θωρακικού άλγους.

Όσον αφορά τη συμπτωματολογία, το θωρακικό άλγος καρδιακής προέλευσης συνήθως εντοπίζεται στο κέντρο του θώρακα και μπορεί να αντανακλά προς τον τράχηλο, την αριστερή ωμοπλάτη και το αριστερό άνω άκρο. Συχνά είναι συνθλιπτικό άλγος ή περιγράφεται ως έντονο αίσθημα βάρους, μπορεί να συνδυάζεται με εφίδρωση, ναυτία ή ωχρότητα. Η συσχέτιση με άσκηση, η εμφάνιση λίγα 24ωρα μετά από ιογενή συνδρομή και η βαθμιαία επιδείνωση, η επιδείνωση στην κατάκλιση και η βελτίωση στην ανόρθωση, ο συνδυασμός με πλήρη απώλεια αισθήσεων ή προλιποθυμικό επεισόδιο ή με  αίσθημα παλμών, αποτελούν στοιχεία που συνηγορούν υπέρ καρδιακής προέλευσης του θωρακικού άλγους.

Διάφορα άλλα χαρακτηριστικά του  άλγους στο θώρακα παραπέμπουν επίσης σε  παθήσεις των άλλων συστημάτων πχ. του αναπνευστικού (πόνος σχετιζόμενος με την αναπνοή, μετά από έντονο βήχα, στο πάνω μέρος του θώρακα) ή του γαστρεντερικού συστήματος (πόνος στη μεσότητα του θωρακικού τοιχώματος, συσχέτιση με λήψη τροφής) καθώς και  σε ψυχογενή προέλευση αυτού.

Η ενδελεχής κλινική εξέταση της καρδιάς, των πνευμόνων και του θωρακικού τοιχώματος ολοκληρώνει την εκτίμηση του παιδιατρικού ασθενούς ή του εφήβου και είτε τίθεται η διάγνωση είτε  αναλόγως των ευρημάτων προκύπτει ένδειξη για περαιτέρω εξειδικευμένο έλεγχο με ακτινογραφία θώρακος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς, έλεγχο καρδιακών ενζύμων.

Η τελική διάγνωση καθορίζει  το αν χρειάζεται, από ποια ειδικότητα και με τι συχνότητα παρακολούθηση. Σε κάποιους ασθενείς στους οποίους δεν έχει τεθεί διάγνωση, η θωρακαλγία υποτροπιάζει και μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής.  Στην περίπτωση αυτή συνιστάται παρακολούθηση, η οποία σταματάει όταν τα συμπτώματα εξαλειφθούν

Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ  σημαντική η ενημέρωση κι η εκπαίδευση των γονέων όσον αφορά τη συχνότητα του πόνου στο θώρακα των παιδιών, όπως κι  ο εφησυχασμός τόσο του ίδιου του ασθενούς όσο και των γονέων αυτού όσον αφορά την ασφάλεια του  και την ως επί το πλείστον καλοήθη πορεία αυτού, πάντα σε συνεργασία με τον παιδίατρο ή τον κατά περίπτωση εξειδικευμένο ιατρό.