Προαθλητικός έλεγχος στα παιδιά και στους εφήβους

Προαθλητικός έλεγχος: Τι είναι και ποιούς αφορά;

O προαθλητικός έλεγχος αφορά παιδιά και κυρίως εφήβους 12-18 ετών που συμμετέχουν σε οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες.

Στόχος η εντόπιση καρδιαγγειακών παθήσεων που είναι υψηλού κινδύνου για καρδιακή ανακοπή και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 0.5-2.5/100.000 πληθυσμού ανά έτος. Η συχνότητα είναι μικρότερη στις πολύ νεαρές ηλικίες κι αυξάνει εν συνεχεία. Αφορά ως επι το πλείστον τον άρρεν πληθυσμό.

Στην κατηγορία των παθήσεων που αποτελούν αιτία αιφνιδίου θανάτου ανήκουν κυρίως οι διάφορες μυοκαρδιοπάθειες, οι μυοκαρδίτιδες, οι συγγενείς παθήσεις των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς, οι διάφορες καναλοπάθειες που προδιαθέτουν σε αρρυθμίες σε ασθενείς χωρίς δομική καρδιακή νόσο, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας υψηλού κινδύνου, η προδιέγερση στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, οι διάφορες παθήσεις της αορτής όπως το σύνδρομο Marfan κα.

Η διεθνής τακτική επιτάσσει την ετήσια κατά προτίμηση εκτίμηση, στα πλαίσια της παιδιατρικής  αξιολόγησης, κι εντοπισμό αυτών των στοιχείων τόσο από το οικογενειακό ιστορικό, όσο κι από το ατομικό αναμνηστικό των ασθενών που τους θέτουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Aυτή η αρχική εκτίμηση είναι πάρα πολύ χρήσιμη και καίρια για την έγκαιρη παραπομπή για εξειδικευμένο παιδοκαρδιολογικό έλεγχο.

Επιπλέον, η χρήση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος έχει πλέον φανεί διεθνώς ότι αυξάνει το ποσοστό εντόπισης παθολογίας στους  ασθενείς κι έχει υιοθετηθεί από την Ευρωπαική Καρδιολογική Εταιρεία στις επίσημες οδηγίες, ενώ το έγχρωμο Triplex καρδιάς έρχεται να συμπληρώσει μια πλήρη παιδοκαρδιολογική εκτίμηση που σε συνάρτηση με το προφίλ του ασθενούς συνήθως είναι ικανοποιητική για την τελική αξιολόγηση και την πιστοποίηση της επάρκειας για συμμετοχή σε άθληση ή μπορεί να θέσει την ένδειξη για τη συνέχιση του ελέγχου με ακόμα πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως δοκιμασία κόπωσης, 24 καταγραφή ρυθμού (Holter), μαγνητική τομογραφία καρδιάς κοκ

Οι κρίσιμες ερωτήσεις που είναι απαραίτητο να απαντηθούν σε ένα πλήρη προαθλητικό έλεγχο αφορούν αρχικά το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς. Υπάρχει συγγενής στις ευρύτερες οικογένειες που απεβίωσε αιφνίδια σε ηλικία<50 ετών, συγγενής που φέρει βηματοδότη ή απινιδωτή σε ηλικία <50 ετών, άτομο που παρότι δεινός κολυμβητής έχει πνιγεί σε νεαρή ηλικία, άτομο <50 ετών που ενεπλάκη σε τροχαίο και πιθανότατα έχει προηγηθεί καρδιακό σύμβαμα ή βρέφος που εμφάνισε αιφνίδιο θάνατο?

Εν συνεχεία από το  ατομικό αναμνηστικό του ίδιου του ασθενούς: έχει ποτέ απαλλαγεί ήδη από άθληση?

Όσον αφορά τη συμπτωματολογία, εμφανίζει συμπτώματα ύποπτα για καρδιαγγειακή νόσο? 1. Πόνο στο στήθος ή/και δύσπνοια ή/και αδυναμία, ζάλη κατά την άσκηση? 2. Έχει εμφανίσει επεισόδιο απώλειας αισθήσεων αιφνίδια στην άσκηση ή αμέσως μετά τη διακοπή ή μετά από έντονο ήχο όπως κουδούνι?

Και βέβαια η κλινική εξέταση με επισκόπηση τυχόν σημείων που μπορεί να παραπέμπουν σε αορτοπάθεια, όπως πχ πολύ ψηλά άτομα με μακρά άκρα και δάχτυλα, ενδεικτικά σ. Marfan, με ψηλάφηση στο θώρακα και στον υπερστερνικό βόθρο, ψηλάφηση των μηριαίων σφύξεων, ακρόαση σε ύπτια και καθιστή θέση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με το ενδεδειγμένο μέγεθος περιχειρίδας αναλόγως το μέγεθος του ασθενούς.

Όλα τα προαναφερθέντα αποτελούν έναν πλήρη προαθλητικό έλεγχο.

Η συχνότητα διενέργειας αυτού δεν είναι διεθνώς καθορισμένη.

Στους αθλητές προτείνεται ετησίως.

Η διεθνής βιβλιογραφία πάντως έχει δείξει πως από αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν κινδυνεύουν μόνο οι αθλητές, αλλά και  ο πληθυσμός που δεν αθλείται και μάλιστα με συχνότητα 8πλάσια από αυτή των αθλητών.

Άρα ο πλήρης παιδοκαρδιολογικός έλεγχος δεν αφορά μόνο τους αθλητές, αλλα το σύνολο του παιδιατρικού πληθυσμού.

 

Βιβλιογραφία

Sudden Cardiac Death in Athletes. Facts and Fallacies J Card Dev Dis 2023 Feb

The Preparticipation Clinical Evaluation. Amer. Acad. Fam. Physicians 2021

Sudden Death in the Young. American Academy of Pediatrics 2021